تعریف قرائت قرآن و تجوید

تعریف قرائت قرآن

معنای اصطلاحی قرائت قرآن، چگونگی اَدای درست حروف و کلمات قرآن به همان شیوه ی پیامبر اسلام (ص) در صدر اسلام.

شیوه قرائت قرآن

بر اساس آیه شریفه قرآن کریم ( وَ رَتّّلِ القُرءانَ تَرتیلًا ) ( مزمل/20  ) باید به صورت ترتیل باشد.

قال علی رضی الله عنه

الترتیلُ حفظُ الوُقُوفِ وَ بَیانُ الحُروفِ : ترتیل انتخاب مناسب محل وقف و تلفظ صحیح حروف می باشد.

ترتیل در اصطلاح قرائت عبارت است از خواندن شمرده شمرده ی قرآن به صورتی که حروف و کلمات صحیح ادا شوند همراه با تدبر و تفکر در معانی آیات.

اصول ترتیل

دو چیز است:

• بیان الحروف ( علم تجوید )
• حفظ الوقوف ( علم وقف و ابتدا )
  

اقسام قرائت ترتیل

• کُند ( تحقیق ) 
• متوسط ( تدویر ) 
• تُند ( تحدیر )

1.معنای قرائت تحقیق

تحقیق از نظر لغوی به معنای به جا آوردن حق چیزی بدون کم و زیادی

تحقیق در اصطلاح قرائت به معنای خواندن قرآن با حداکثر آرامش با رعایت کامل قواعد و بدون کم و زیادی

 

---

2.معنای قرائت تدویر

تدویر از نظر لغوی به معنای دوره کردن می باشد.

تدویر در اصطلاح قرائت به معنای خواندن قرآن در حالتی بین تحقیق و تحدیر که امروزه در بین عموم مردم به ترتیل مشهور گردیده است. 

 

 

---

3.معنای قرائت تحدیر

تحدیر از نظر لغوی به معنای سرعت گرفتن و در سراشیبی قرار گرفتن است.

تحدیر در اصطلاح قرائت به معنای خواندن قرآن با سرعت، به شکلی که در رعایت قواعد، اشکالی وارد نگردد.

 

 

---

تعریف تجوید

 در لغت به معنای زیبا سازی است و در اصطلاح قرائت به معنای تلفظ هر حرف از مخرج آن با در نظر گرفتن صفات کامل آن.

صفات هر حرف شامل صفات ذاتی ( که لازمه ی هر حرف می باشد، بدون در نظر گرفتن ترکیب با سایر حروف) و صفات عارضی (در گرو ترکیب با سایر حروف و کلمات) است.

---

              

بازگشت به آموزش تجوید و تلفظ کلمات                                                                                درس قبلی

تعریف مواضع و مخارج حروف

تعریف مخرج حرف

مَخرَج در لغت به معنای محل خروج و در اصطلاح قرائت، به معنای مکان تولید یا تلفظ حرف می باشد که در آنجا هوای بازدم، اصطکاک داده می شود و آزاد می گردد.

تعداد مخارج حروف

تعداد مخارج حروف 17 مخرج می باشند و در 5 جایگاه یا موضع از دستگاه تکلّم قرار دارند که عبارتند از:

• فضای خالی حلق و دهان ( جَوف )   
• حَلق 
• زبان ( لِسان )    
• لب ها ( شَفَتان )    
• فضای بینی ( خَیشوم )

---

1.فضای خالی حلق و دهان:

محل خروج حروف مدی است. به این حروف، حروف جَوفیه نیز می گویند که  یک مخرج را شامل می شود. (فضای حلق و بینی، موضعی فرعی است نه اصلی)

2.حلق:

قسمتی از دستگاه تکلم است که از بالا به مرز زبان کوچک و از پایین به تارهای صوتی حنجره محدود می شود.

موضع حلق دارای سه مخرج ِ ( بالای حلق، وسط حلق، پایین حلق) است که شش حرفِ ( ء ه ع غ ح خ ) از این موضع صادر می گردد.

3. لسان:

از وسیعترین مواضع دستگاه تکلم است و هجده حرف از لسان گفته می شود که عبارتند از:

ق- ک- ج- ش- ی- ض- ل- ن- ر- ت- د- ط- ز- س- ص- ث- ذ- ظ

4.لب ها: مجموعاً چهار حرف از این موضع، گفته می شود: ب - و - ف - م

5.فضای بینی:

که به خیشوم نیز معروف است، صدای غُنّه را از خود خارج می کند. این موضع نیز مانند موضع جَوف، فرعی بوده و تنها محل خروج غُنّه ی دو حرف میم و نون می باشد.

بنابراین از 28 حرف الفبای عربی:

18 حرف از موضع لسان، 6 حرف از موضع حلق و 4 حرف از موضع شفتان ( لب ها ) خارج می گردند که به این مواضع، مواضع اصلی نیز می گویند.

 از 28 حرف الفبای عربی، 10 حرف هست که تلفظ عربی آنها با تلفظ فارسی شان متفاوت می باشند و عبارتند از:

و ذ ث ح ع غ ص ض ط ظ

درس بعدی                                                                                درس قبلی